De geschiedenis van de Zuid-Amerikaanse wijnbouw wordt veelal beschreven vanaf de koloniale tijd, toen Spaanse missionarissen vanuit Europa de eerste wijnstokken naar het continent brachten. Hernán Cortés, een Spaanse concuistador, die bekend staat om zijn verovering van Mexico tussen 1519 en 1521 plantte daar de eerste wijnstokken aan. Tijdens de Spaanse overheersing van het Inca-Rijk tot 1533 werden wijngaarden aangelegd in gebieden zoals Peru, Chili en Argentinië om de kerk te voorzien in de behoefte aan miswijn voor de katholieke eredienst. De Spanjaarden zagen de enorme potentie van het landschap voor agricultuur en de wijnbouw in het bijzonder, met de vele vruchtbare dalen met eenvoudige irrigatiekanalen in de Andes die de Inca’s al hadden aangelegd.
Vanaf de 17e eeuw groeide de wijnbouw in Zuid-Amerika. De wijnbouw was niet langer voorbehouden aan de geestelijke stand, maar kwam ook beschikbaar voor het volk. Het was echter pas in de 19e eeuw dat de industrie echt tot bloei kwam. Europese immigranten, voornamelijk afkomstig uit Italië en Spanje, brachten hun kennis en expertise op het gebied van wijn-maken mee naar Zuid-Amerika. Ze vestigden zich in landen als Argentinië en Chili en begonnen met het planten van Europese druivensoorten zoals Malbec, Cabernet Sauvignon en Merlot.
In de 20e eeuw kende de Zuid-Amerikaanse wijnbouw ups en downs. Politieke instabiliteit, economische crises en de opkomst van de massaproductie hadden invloed op de industrie. Echter, in de late 20e eeuw begonnen Zuid-Amerikaanse wijnen internationale erkenning te krijgen. Ze werden steeds beter beoordeeld in internationale wijncompetities en wijnliefhebbers begonnen de kwaliteit en het unieke karakter van Zuid-Amerikaanse wijnen te waarderen.
Al vele decennia behoren landen als Argentinië en Chili tot de belangrijkste wijnproducenten in Zuid-Amerika. Ze hebben zich gevestigd als toonaangevende spelers op de wereldwijde wijnmarkt. Brazilië en Urugay zijn weer in opkomst. Zuid-Amerika heeft diverse microklimaten en bodemsoorten die gunstig zijn voor de wijnbouw, en wijnproducenten maken gebruik van moderne technieken en traditionele methoden om wijnen van hoge kwaliteit te produceren.
Chileense wijn
Van de wijnlanden in de nieuwe wereld is Chili bijzonder interessant, al was het maar om de bijzondere lange en smalle vorm die het heeft van noord naar zuid, waardoor de klimaatverschillen er groot zijn. Aanvankelijk vooral bekend om zijn rode wijnen, die nog altijd zo’n ¾ van de productie vertegenwoordigen, maar ook de witte wijnen zijn er bijzonder interessant en laten vaak een geweldige aromatische expressie van tropisch fruit zien.
Chili is een smal en langgerekt land. Zo’n 4300 x 188 km. Ingesloten door de Grote Oceaan in het Westen en de Andes in het Oosten met zijn toppen tot 7000 m hoogte. De wijnbouwgebieden strekken zich echter uit over een lengte van 1400 km. In het Noorden is het gewoonweg te heet voor wijnbouw en wordt het land begrensd door de Atacama-woestijn met daaronder gelegen de Elqui Valley, met een van de weinige kalkrijke bodems van Chili, waar op koelere hoogtes zeer mooie Chardonnay’s worden geproduceerd. In het Zuiden van het land is het te koud en te vochtig. De jaarlijkse neerslag neemt van het noorden naar het zuiden geleidelijk toe.
de belangrijkste Chileense wijnregio Central Valley
De wijnbouw vindt in het centrale deel van het land plaats, hoofdzakelijk in de Centrale Vallei rondom Santiago, de hoofdstad van Chili. Het land wordt vanaf de Andes van Oost naar West doorsneden door rivierdalen die het smeltwater van de Andes-gletchers afvoeren naar de Grote Oceaan. Het is in deze rivierdalen waar de wijnbouw plaatsvindt. Toch is het eigenlijk nagenoeg overal nogal heet in het groeiseizoen en is de wijnbouw in Chili enerzijds afhankelijk van de koelte van de Oceaan, anderzijds van de koelte van de valwinden uit de Andes.
Met de hitte, is in de meeste wijnbouwgebieden watermanagement een belangrijk gegeven. In de Zuidelijke valleien, vanaf Maule Valley is de jaarlijkse neerslag nog voldoende, maar zorgt de koelte, toenemende neerslag en relatieve luchtvochtigheid er voor problemen met schimmelziektes naarmate de wijngaarden Zuidelijker liggen. In Central Valley was men in het verleden afhankelijk van het smeltwater van de Andes, want de regenval van zo’n 300 tot 400 mm per jaar is matig te noemen, afgezet tegen de hoge dagtemperaturen in het groeiseizoen. Met aangelegde irrigatiekanalen werden en worden de wijngaarden er bevloeid met water, maar met deze methode kan er alleen in de lage delen wijnbouw worden gepleegd. Druppelirrigatie heeft daar verandering in gebracht. Daarmee kunnen er sinds de jaren ’90 ook op de koelere flanken van de Andes druiven worden geteeld tot wel zo’n 900 m hoogte. Vooral de Cabernet sauvignon en Syrah doen het daar erg goed.
TERROIR
Chili is overall een prachtig wijnland met kwalitatief goede wijnen. Als we echter met een vergrootglas kijken zijn de omstandigheden er bijna nergens ideaal. De centrale vallei heeft nog het beste gemiddelde qua neerslag en dagtemperatuur in het groeiseizoen, maar de bodems zijn er eigenlijk te rijk. De Franse druivenrassen die Chili domineren verlangen wat schaarsere bodems en een koele, trage rijping voor een optimale wijnkwaliteit. Die omstandigheden treft men aan in de kustgebieden. Daar wordt het land land beïnvloedt door de koude Humboldtstroom, die in de Grote Oceaan vanuit de Zuidpool noordwaarts gaat. Tot de jaren ’90 was wijnbouw in de kuststrook geen optie vanwege het grote watergebrek. Modern watermanagement heeft daar verandering in gebracht. Met name de druivenrassen Chardonnay, Sauvignon blanc, Pinot noir en Syrah profiteren daarvan.
VERLEDEN EN TOEKOMST
Chili was tot 1850 een land waarin de druivenrassen País, Torontel en Moscatel inheems zijn sinds 300 jaar eerder de Spaanse veroveraars voet aan land zetten. Sinds 1851 werden er de in Frankrijk gangbare druivenrassen aangeplant. Maar met de komst van de Catalaanse wijnmaker Miguel Torres in 1979 veranderde de wijnbouw. Torres vestigde zich in Curico Valley en zag de potentie van het land om er moderne wijnbouw te plegen met de introductie van roestvrij-stalen en Franse houten vaten en gekoelde vergisting. Later was hij een van de pioniers in de biologische en biodynamische wijnbouw die nu al een groot aandeel in de hele Chileense wijnbouw heeft. Het grootste wijnbouwbedrijf is Concha Y Torro, dat met 9000 hectare wijngaard in diverse delen van Chili ook zijn verantwoordelijkheid neemt voor innovatie in de hele Chileense wijnbouw met zijn Concha y Toro Centre of Research and Innovation (CRI) in Talca. Hier worden allerlei nieuwe klonen van druivenrassen ontwikkeld en vinden er (bio)chemische analyses plaats waarvan de hele Chileense wijnbouw meeprofiteert. De Chileense wijnbouw spreekt tot de verbeelding en toont al jaren aan dat het bijzonder mooie wijnen produceert. En dat zal zo blijven.
Argentijnse wijn
Gelegen aan de Oostelijke kant van de Andes, profiteert Argentinië van vergelijkbare klimatologische omstandigheden voor wat betreft de Andes-regio’s. Echter, het land mist de interessante Pacific-kustregio’s die Chili aan zijn Westkust heeft en waar de Pinot-Noir het zo goed doet. Aan de Zuid-Atlantische Oceaan, waar Argentinië aan grenst, is er echter geen wijnbouw. De belangrijkste wijnregio van Argentinië is Mendoza, gelegen aan de voet van de indrukwekkende Andes. Mendoza produceert meer dan 70% van de totale Argentijnse wijnproductie en is vooral bekend om zijn uitstekende Malbec-wijn. Malbec is uitgegroeid tot het toonaangevende druivenras van Argentinië, met zijn diepe paarse kleur, intense aroma’s van donker fruit en zijdezachte tannines. Mendoza herbergt ook echter ook andere belangrijke druivenrassen zoals Cabernet Sauvignon, Syrah en Chardonnay.
de wijnregio San Juan
is de op een na grootste wijnregio van Argentinië, na Mendoza. Het staat bekend om zijn droge en zonnige klimaat, dat perfect is voor de wijnbouw. De regio produceert een breed scala aan druivensoorten, waaronder Syrah, Malbec, Cabernet Sauvignon en Bonarda. San Juan staat vooral bekend om zijn krachtige rode wijnen met intense smaken en een goede balans. Daarnaast heeft San Juan ook een groeiende reputatie opgebouwd voor zijn productie van mousserende wijnen.
de wijnregio La Rioja
gelegen ten noorden van San Juan, is een van de oudste wijnregio’s van Argentinië. Het heeft een woestijnklimaat met warme dagen en koele nachten, wat bijdraagt aan de ontwikkeling van wijnen met een uitgesproken karakter. La Rioja staat vooral bekend om zijn Torrontés wijnen, die een opmerkelijk bloemig en fruitig aroma hebben. Deze witte wijn is een van de signatuurwijnen van Argentinië. Daarnaast produceert La Rioja ook rode wijnen van druivensoorten zoals Malbec, Syrah en Bonarda, met een uitgesproken fruitig karakter en soepele tannines.
Hoewel San Juan en La Rioja niet dezelfde internationale bekendheid genieten als Mendoza, bieden ze beide unieke en kwalitatief hoogwaardige wijnen. De regio’s profiteren van hun specifieke terroirs en klimatologische omstandigheden, evenals de passie en expertise van de wijnmakers. Samen dragen San Juan en La Rioja bij aan de rijke en gevarieerde Argentijnse wijntraditie.
de hooggelegen wijnregio Salta
een andere opkomende wijnregio is Salta, gelegen in het noordwesten van het land. Salta staat bekend om zijn wijngaarden, die tot de hoogste ter wereld behoren. De regio produceert indrukwekkende wijnen, vooral van het druivenras Torrontés.
de koele wijnregio Patagonië
In het uiterste zuiden van Argentinië, is Patagonië een opkomende wijnregio die bekendheid heeft gekregen voor zijn koele klimaat wijnen. Deze regio is vooral geschikt voor de productie van Pinot Noir en Sauvignon Blanc, die frisheid, elegantie en complexiteit bieden.
Naast Malbec, Torrontés en Pinot Noir, produceert Argentinië ook andere interessante druivenrassen. Bonarda is een inheemse druif die steeds meer erkenning krijgt vanwege zijn fruitige karakter en zachte tannines. Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot en Syrah zijn ook populaire rode druivenrassen die worden gebruikt in Argentijnse blends.
De Argentijnse wijnindustrie heeft de afgelopen jaren grote vooruitgang geboekt en wordt steeds meer erkend als producent van kwaliteitswijnen. Wat ons betreft is de Malbec nergens ter wereld zo verfijnd van smaak als in Argentinië. De combinatie van gunstige klimatologische omstandigheden, diverse terroirs en de passie van de wijnmakers heeft geleid tot een opmerkelijke diversiteit en kwaliteit in de Argentijnse wijnen.